Park chroni głównie obszary leśne, które stanowią 95 proc jego obszaru - to najwięcej wśród wszystkich parków narodowych w Polsce. Lasy RPN są w bardzo niewielkim stopniu zmienione przez człowieka i rosną na terenach o wybitnych wartościach geobotanicznych, mają więc urozmaicony skład drzewostanów, zróżnicowane runo. Rośnie tu wyżynny bór jodłowy i buczyna
karpacka. Częste są drzewa pomnikowe (400 drzew). Jodły sięgają tu najwyższych rozmiarów w Polsce (50 m wysokości!). Roztoczański PN jest pod względem drzewostanu jednym z kilku najciekawszych w Polsce.
Na terenie parku żyją jelenie, sarny, dziki, lisy, kuny, borsuki i wilki, a w dolinie Wieprza bobry. Od 1982 roku żyją tu też koniki polskie - pochodzące od dawnych dzikich koni - tarpanów. Hodowane są w pobliżu stawów Echo i we Floriance. Żyją sobie na tych terenach na swobodzie, są jedynie dokarmiane w zimie. Konik ten znalazł się w logo RPN).
Żyją tu także drobne ssaki: ryjówka, zębiełek, orzesznica, popielica, koszatka, wiele gatunków nietoperzy. Ptaków jest tu blisko 200 gatunków! Najciekawsze to orlik krzykliwy, trzmielojad, bocian czarny. Z gadów można tu spotkać jaszczurki (zwinka, żyworodna i padalec), żmiję zygzakowatą i zaskrońca oraz żółwia błotnego, a z płazów m.in. traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, kumaka nizinnego.
Park składa się z dwóch zasadniczych części leżących na południe i na wschód od Zwierzyńca, połączonych jedynie wąskim przesmykiem w rejonie Lasowiec (przez rozdzielającą obie części "polanę" biegnie niebieski Szlak Centralny).
Południowa, nieco mniejsza część parku jest bardziej zagrożona - przebiegają tędy dwie linie kolejowe: Zawada - Susiec i szerokotorowa Linia Hutniczo -Siarkowa. Południowa cześć jest też bardziej popularna wśród turystów. Jedyną rzeką płynącą przez południową część parku jest Świerszcz, wpadający w Zwierzyńcu do Wieprza, który z kolei przepływa przez środek parku.
Na Wieprzu powyżej Zwierzyńca utworzono zalew Rudka. Na Świerszczu, kilka kilometrów na południe od miasteczka, od czasów ordynacji istniej piękny staw Echo. Kąpielisko tu urządzone przylega do porośniętego sosnowym lasem wzgórza, z którego widać pasące się po drugiej stronie stawów koniki polskie. Obok stawów Echo -po drugiej stronie szosy dojazdowej - rezerwat Bukowa Góra. RPN poprowadził na Bukowa Górę ścieżkę dydaktyczną: wejście jest nie tylko trudne (różnica wysokości 80 metrów), ale i płatne. Zapewniamy jednak, że warto się tam wybrać.
Pomiędzy stawami i rezerwatem prowadzi ze Zwierzyńca na południe Szlak Krawędziowy - rzeczywiście biegnący najpierw krawędzią Parku Narodowego - przechodzi przez Floriankę. (gdzie krzyżuje się ze szlakiem zielonym i żółtym -rowerowym)
We Floriance prowadzony jest Ośrodek Hodowli Zachowawczej Konika Polskiego oraz Izba Leśna - zorganizowana na bazie dawnej leśniczówki, pokazuje życie leśniczych sprzed paru pokoleń i gospodarkę leśną tamtych czasów.
Po opuszczeniu parku szlak prowadzi krawędzią Roztocza - przez rezerwat Szum i przeurocze Górecko Kościelne.
Szlaki niestety omijają położone w południowej części parku rezerwaty "Międzyrzeki" i "Nart" a także położony miedzy Lasowcami, Obroczą i Guciowem rezerwat "Czerkies".
Przy północnej granicy parku leży rezerwat "Jarugi" - prowadzi przezeń Szlak Partyzancki, który prowadzi ze Szczebrzeszyna na południowy wschód i przecina północną część parku, opuszczając ją w Wojdzie (dalej szlak partyzancki prowadzi na wschód, przez Bondyrz i Krasnobród.
Enklawą wcinającą się od północnego wschodu w granice parku jest Wólka Wieprzecka -interesujące miejsce zwłaszcza dla miłośników jazdy konnej
Poza pięcioma ogólnodostępnymi szlakami pieszymi turystycznymi (centralny, krawędziowy, partyzancki, roztoczański i szlak obwodnica RPN im. A. Wachniewskiej), RPN przygotował siedem pieszych ścieżek poznawczych prowadzących przez najcenniejsze obiekty przyrodnicze, kulturowe i historyczne.
W Parku istnieje szlak rowerowy do Florianki. Wjazd rowerem jest biletowany. Droga jest łatwa, o wielu walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, bezpieczna, dogodna dla wypraw rodzinnych. W sąsiedztwie Parku znajdują się jeszcze dwa znakowane szlaki rowerowe: Centralny Szlak Rowerowy Roztocza oraz Krasnobrodzka Trasa Rowerowa.
W Zwierzyńcu istnieje możliwość wypożyczenia rowerów w jednej z kilku wypożyczalni.
Spływ Wieprzem: odcinek Wieprza w granicach Parku jest bardzo trudny (niewielka szerokość i przepływ, liczne meandry). Na spływ potrzebne jest zezwolenie dyrektora RPN.
Wędkowanie: na terenie Parku obowiązuje zakaz wędkowania.
Przypominamy, że na wstęp na ścieżkę na Bukową Górę oraz trasę rowerową do Florianki (Rybakówka - Florianka –Górecko Stare) pobierane są opłaty: 4,00 zł (ulg – 2,00 zł)